Punkt rosy (lub temperatura punktu rosy) to wartość określająca temperaturę, przy której rozpoczyna się proces skraplania gazu lub składnika gazu (np. pary wodnej).
W przypadku pary wodnej jest to temperatura przy której powietrze (przy zastanym składzie i ciśnieniu (zależność od ciśnienia nie jest przedmiotem tego artykułu)) osiąga stan nasycenia parą wodną, która zaczyna się skraplać (przechodzi z postaci pary wodnej (gazu) do postaci ciekłej). Proces ten nazywa się kondensacją pary wodnej. Ma to miejsce głównie na powierzchniach chłodniejszych, niż temperatura otoczenia, w pobliżu których wraz ze spadkiem temperatury nadmiar wilgoci zostaje wydzielony z powietrza. Wykres pokazuje zależność temperatury punktu rosy (dew point) od temperatury i wilgotności powietrza:
Przykładami zjawiska kondensacji pary wodnej w okolicach temperatury punktu rosy są zamglone okulary po wejściu z mrozu do ciepłego pomieszczenia, gdzie na zimnej powierzchni szkieł skrapla się wilgoć z cieplejszego powietrza; czy też skraplanie wody na lustrze w czasie gorącej kąpieli.
Punkt rosy – praktyczne zastosowania
Punkt rosy ma bardzo duże znaczenie w malowaniu powierzchni na zewnątrz budynków. Może mieć znaczenie przy malowaniu powierzchni z różnych materiałów.
Jeśli konstrukcja metalowa ma temperaturę niższą, niż wyznaczona przez punkt rosy to może dojść na jej powierzchni do kondensacji pary wodnej. To z kolei może zmniejszyć przyczepność powłok malarskich nieprzystosowanych do kontaktu z wilgocią, wywołać korozję pod powłoką i szybkie łuszczenie się farby.
Nawet jeśli udałby się pomalować całą powierzchnię metalową w odpowiednich warunkach należy też jeszcze wziąć pod uwagę warunki podczas schnięcia powłoki. Gdyby temperatura spadła w czasie tego procesu poniżej temperatury wyznaczonej przez punkt rosy – wilgoć osadzająca się na wilgotnej powłoce również może mieć dla niej destrukcyjne właściwości. Popularnym problemem jest matowienie powłoki malarskiej.
Te same sprawy należy uwzględniać także podczas malowania farbami elewacyjnymi oraz lakierami i lakierobejcami do drewna.
Warto też zaznaczyć, że kondensacja pary wodnej w budynkach jest jedną z głównych przyczyn występowania grzybów pleśniowych, tak więc świadomość zależności zachodzących w okolicach temperatury punktu rosy może uchronić nas przed tym zjawiskiem.
Punkt rosy – wyznaczanie warunków malowania
Właściwe warunki do malowania uwzględniające punkt rosy można wyznaczyć korzystając z urządzeń do badania wilgotności powietrza oraz temperatury powietrza i malowanej powłoki. Wytyczne co do szacowania prawdopodobieństwa wystąpienia kondensacji podaje standard zdefiniowany z dokumencie ISO 8502-4:1993 (część czwarta).
Standard Norsok podaje zalecenia, iż nie powinno malować się konstrukcji stalowych jeśli względna wilgotność powietrza przekracza 85%, a temperatura materiału jest niższa niż 3 stopnie Celsjusza powyżej temperatury punktu rosy.
Poniższa tabela zawiera przykładowe temperatury podłoża przy których istnieje ryzyko wystąpienia kondensacji pary wodnej dla podanych: względnej wilgotności powietrza oraz temperatury powietrza:
Względna wilgotność powietrza (%) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Temperatura powietrza (oC) | 45% | 50% | 55% | 60% | 65% | 70% | 75% | 80% | 85% | 90% | 95% |
2oC | -7,77 | -6,56 | -5,43 | -4,40 | -3,16 | -5,48 | -1,77 | -0,98 | -0,26 | 0,47 | 1,20 |
4oC | -6,11 | -4,88 | -3,69 | -2,16 | -1,79 | -0,88 | -0,09 | 0,78 | 1,62 | 2,44 | 3,20 |
6oC | -4,49 | -3,07 | -2,10 | -1,05 | -0,08 | 0,85 | 1,86 | 2,72 | 3,62 | 4,48 | 5,28 |
8oC | -2,69 | -1,61 | -0,44 | 0,67 | 1,80 | 2,83 | 3,82 | 4,77 | 5,66 | 6,48 | 7,32 |
10oC | -1,26 | 0,02 | 1,31 | 2,53 | 3,74 | 4,79 | 5,82 | 6,79 | 7,65 | 8,45 | 9,31 |
12oC | 0,35 | 1,84 | 3,19 | 4,46 | 5,63 | 6,74 | 7,75 | 8,69 | 9,60 | 10,48 | 11,33 |
14oC | 2,20 | 3,76 | 5,10 | 6,40 | 7,58 | 8,67 | 9,70 | 10,71 | 11,64 | 12,55 | 13,36 |
15oC | 3,12 | 4,65 | 6,07 | 7,36 | 8,52 | 9,63 | 10,70 | 11,69 | 12,62 | 13,52 | 14,42 |
16oC | 4,07 | 5,59 | 6,98 | 8,29 | 9,47 | 10,61 | 11,68 | 12,66 | 13,63 | 14,58 | 15,54 |
17oC | 5,00 | 6,48 | 7,92 | 9,18 | 10,39 | 11,48 | 12,54 | 13,57 | 14,50 | 15,36 | 16,19 |
18oC | 5,90 | 7,43 | 8,83 | 10,12 | 11,33 | 12,44 | 13,48 | 14,56 | 15,41 | 16,31 | 17,25 |
19oC | 6,80 | 8,33 | 9,75 | 11,09 | 12,26 | 13,37 | 14,49 | 15,47 | 16,40 | 17,37 | 18,22 |
20oC | 7,73 | 9,30 | 10,72 | 12,00 | 13,22 | 14,40 | 15,48 | 16,46 | 17,44 | 18,36 | 19,18 |
21oC | 8,60 | 10,22 | 11,59 | 12,92 | 14,21 | 15,36 | 16,40 | 17,44 | 18,41 | 19,27 | 20,19 |
22oC | 9,54 | 11,16 | 12,52 | 13,89 | 15,19 | 16,27 | 17,41 | 18,42 | 19,39 | 20,28 | 21,22 |
23oC | 10,44 | 12,02 | 13,47 | 14,87 | 16,04 | 17,29 | 18,37 | 19,37 | 20,37 | 21,34 | 22,23 |
24oC | 11,34 | 12,93 | 14,44 | 15,73 | 17,06 | 18,21 | 19,22 | 20,33 | 21,37 | 22,32 | 23,18 |
25oC | 12,20 | 13,83 | 15,37 | 16,69 | 17,99 | 19,11 | 20,24 | 21,35 | 22,27 | 23,30 | 24,22 |
26oC | 13,15 | 14,84 | 16,26 | 17,67 | 18,90 | 20,09 | 21,29 | 22,32 | 23,32 | 24,31 | 25,16 |
27oC | 14,08 | 15,68 | 17,24 | 18,57 | 19,83 | 21,11 | 22,23 | 23,31 | 24,32 | 25,22 | 26,10 |
28oC | 14,96 | 16,61 | 18,14 | 19,38 | 20,86 | 22,07 | 23,18 | 24,28 | 25,25 | 26,20 | 27,18 |
29oC | 15,85 | 17,58 | 19,04 | 20,48 | 21,83 | 22,97 | 24,20 | 25,23 | 26,21 | 27,26 | 28,18 |
30oC | 16,79 | 18,44 | 19,96 | 21,44 | 23,71 | 23,94 | 25,11 | 26,10 | 27,21 | 28,19 | 29,09 |
32oC | 18,62 | 20,28 | 21,90 | 23,26 | 24,65 | 25,79 | 27,08 | 28,24 | 29,23 | 30,16 | 31,17 |
34oC | 20,42 | 22,19 | 23,77 | 25,19 | 26,54 | 27,85 | 28,94 | 30,09 | 31,19 | 32,13 | 33,11 |
36oC | 22,23 | 24,08 | 25,50 | 27,00 | 28,41 | 29,65 | 30,88 | 31,97 | 33,05 | 34,23 | 35,06 |
38oC | 23,97 | 25,74 | 27,44 | 28,87 | 30,31 | 31,62 | 32,78 | 33,96 | 35,01 | 36,05 | 37,03 |
40oC | 25,79 | 27,66 | 29,22 | 30,81 | 32,16 | 33,48 | 34,69 | 35,86 | 36,98 | 38,05 | 39,11 |
45oC | 30,29 | 32,17 | 33,86 | 35,38 | 36,85 | 38,24 | 39,54 | 40,74 | 41,87 | 42,97 | 44,03 |
50oC | 34,76 | 36,63 | 38,46 | 40,09 | 41,58 | 42,99 | 44,33 | 45,55 | 46,75 | 47,90 | 48,98 |